19.04.2024

Yabancı cisimler, özellikle çocukların kulak, burun , boğaz ve yemek borusu veya solunum yollarına kaçabilirler.

Bu yabancı cisimler çoğu kez çocukların oyuncak parçaları, çevrede buldukları boncuk, toka, bozuk para, dikiş yada toplu iğne gibi cisimleri ağız yada burunlarına sokmaları ile ciddi olabilecek acil sorunlara yol açabilirler.

Erişkinlerde bu türden sorunlara çoğu kez kazara yada şakalaşırken yada zihinsel gerilik veya nörolojik hastalıkların varlığında rastlanılır. Herhangi bir maddenin özellikle burun boğaz yollarına kaçması halinde bir an önce çıkarılması gerekir.


Kulakta Yabancı Cisimler:
Yabancı cisimler genellikle kulak kanalında bulunurlar. Kulak kanalına çocuğun itebileceği herhangi bir cisim sokulmuş olabilir. En sık rastladığımız maddeler :
-yiyecek maddeleri, meyve çekirdekleri, kuru yemişler
-böcekler
-oyuncaklar ve parçaları
-düğme ve boncuklar
-mum boya parçaları
-küçük piller


Çocukların kendi veya arkadaşlarının kulaklarına sokabilecekleri yabancı cisimler dış kulak yolunda basit zedelenmeler yapabileceği gibi kulak zarında delinme, orta kulak hasarı gibi büyük zararlara da yol açabilir.

Çocukların kulaklarına bir şeyler sokma sebepleri, sıkıntı, merak veya arkadaşlarını taklit olabilir. Bazen çocuk oyun esnasında arkadaşının kulağına bir şey sokabilir. Böcekler kulak kanalına kaçabilir ve hasar verebilirler. Ayrıca kronik dış kulak yolu hastalığı olan çocukların kulaklarına bir şeyler sokma eğilimleri vardır.


Kulakta yabancı cismin belirtileri nelerdir ?
Bazen kulaktaki yabancı cisimler herhangi bir belirti vermeyebilir. Bazı nesneler , örneğin yiyecek maddeleri veya böcekler ağrı, kızarıklık veya akıntıya yol açabilir. İşitme azlığı, cismin kulak kanalını ne kadar tıkadığına bağlıdır.


Kulaktaki yabancı cisimlerin tedavisi:
Kulaktaki yabancı cismin tamamen kulaktan çıkarılması tedavinin esasını oluşturur. Özellikle yuvarlak cisimleri tutarak çıkarmak zordur. Tutmaya çalışıldığında daha derine kaçabileceğinden KBB Uzmanı tarafından çıkarılması önerilir.

Kulak kanalındaki cismi çıkarmak için aşağıdaki yöntemler, doktor tarafından uygulanabilir:
-Kulağa sokulan çeşitli aletlerle cismin arkasına geçilerek dışarı çekmeye çalışılır.
-Aspiratör ile vakumla çekilebilir
-Mikroskop eşliğinde çeşitli tutacaklarla çıkarılabilir


Yabancı cisim çıkarıldıktan sonra her iki kulak tekrar değerlendirilir. Çünkü bazen çocuklar her iki kulağa da bir şeyler sokmuş olabilirler. Kulak kanalı zedelenmişse antibiyotikli damlalar kullanılabilir.


Burunda yabancı cisimler:
Çocuğun burnuna sokabildiği yabancı cisimler genellikle yumuşaktırlar. Bunların arasında kağıt mendil, toprak, oyuncak parçaları, silgi sayılabilir. Bazen çocuk bir şeyleri koklamaya çalıştığında da burnuna kaçabilir. Genellikle çocuklar sıkıldıklarında, meraklandıklarında veya başka çocukları taklit ettikleri zaman burunlarına maddeleri sokarlar.


Burunda yabancı maddenin belirtileri nelerdir ?
Burunda yabancı cismin en sık belirtisi burun akıntısıdır. Genellikle objenin olduğu taraftan, kötü kokulu, iltihaplı veya kanlı akıntı görülebilir.


Burunda yabancı cisimleri tedavisi:
Tedavide doktor tarafından yabancı cismin burundan çıkarılması esastır. Bazen çocukların burnundan cismi çıkarabilmek için çocuğun sakinleştirilmesi gerekebilir. Bu durumda, hastane koşullarınd,a problemin boyutuna göre, çocukla anlaşarak uygulama yapılır. KBB uzmanı aşağıdaki yöntemlerle çocuğun burnundan cismi çıkaracaktır:

-Metal uçlu aspiratörler ile vakumlayarak çekmek
-Cismin arkasına ulaşan aletlerle çekerek çıkarmak
-Endoskopik görüntüleme eşliğinde tutarak çekmek

Eğer cisim çok derindeyse ileri itip, ağza düşürerek çıkarılabilir. Fakat bu yöntem, cisim çocuğun soluk borusuna kaçma riski taşıdığından, deneyimli ellerce uygulanmalıdır. Cisim çıkarıldıktan sonra duruma göre burun damlaları veya antibiyotik reçete edilebilir.

Solunum yolunda yabancı cisim:
Solunum yollarında yabancı cisim hızlı tedavi gerektiren acil bir durumdur. Yabancı cisim aşağıya doğru daralan solunum yollarında sıkışarak akciğerlerin herhangi bir bölümünü tıkayabilir. Solunum yollarında yabancı cisim, 5 yaş altı çocuklarda ev kazalarına bağlı ölüm nedenlerinin 9%’unu oluşturmaktadır.


Diğer bölgelerin yabancı cisim problemleri gibi, çocuklar sıkıldıklarında veya meraklandıklarında ağızlarına bir şeyler sokmaya eğilimlidirler . Böyle bir durumda yabancı cisim yemek borusu yada nefes borusuna kaçabilir. Nefes borusuna kaçması halinde durum daha acil ve önemlidir. Ayrıca yemekler dişleri tamamlanmamış çocuklarda, yemeğin düzgün çiğnenememesi nedeniyle, tıkanma sebebi olabilir. Ayrıca çocukların ağız ve dil hareketlerinin koordinasyonunun tam gelişmemiş olması da problemlere yol açabilir.


7 ay ile 4 yaş arası çocukların aşağıda sayılanlar gibi küçük cisimlerle boğulma riskleri vardır:
-tohumlar
-oyuncak parçaları
-üzüm tanesi
-bozuk para
-çakıl taşı
-fındık
-düğme
-Toplu iğne , dikiş iğnesi


Çocuklara bu nedenle yakından göz kulak olunmalıdır.


Solunum yollarında yabancı cismin belirtileri nelerdir ?
Yabancı cismi soluk borusuna kaçması acil tedavi gerektirir. Her çocuğun belirtileri farklı olabilmekle birlikte, çocuğun yabancı cisim nedeniyle tıkandığının en sık belirtileri şunlardır:
-nefesinin kesilmesi, tıkanması, morarma , öğürme
-öksürük
-nefes alıp verirken ıslığa benzer bir ses olması (ötme sesi)


Bazı durumlarda başlangıçtaki, yukarıda sayılan belirtiler hafiflese de yabancı cisim halen solunum yollarını tıkıyor olabilir. Bu durumda tıkanmanın diğer belirtileri de bilinmelidir:
-hırıltılı solunum
-kötüleşen öksürük
-çocuğun konuşamaması
-boğaz veya göğüste ağrı olması
-ses kısıklığı
-dudaklarda morarma
-nefes alamama
-çocuğun bilincini kaybetmesi


Solunum yollarındaki yabancı cisimlerin tedavisi:
Sorunun ciddiyeti ve tedavisi hava yolundaki tıkanıklığın derecesine bağlıdır. Eğer çocuğun tıkanması tam ise, çocuk nefes alamayacak, konuşamayacak ve dudakları moraracaktır. Bu durum acil müdahale gerektirdiğinden hemen acil servise başvurulmalıdır. Bazen yabancı cismin çıkarılabilmesi için ameliyat gerekebilir. Diğer hafif bulguların görüldüğü konuşabilen ve nefes alabilen çocuklar, zaman kaybetmeden hastaneye götürülmelidirler.


Yemek borusu yabancı cisimlerinin belirtileri ve tedavisi:
Yemek borusuna takılan yabancı cisimler çoğu kez daha az gürültülü bir klinik tabloya yol açarlar. Çocuklar ellerine geçen pek çok şeyi ağızlarına gördüklerinden çevrelerinde bu tür yutulabilecek cisimler bırakmamak çok önemli bir korunma sağlar . Eğer yutulan yabancı cisim yemek borusu çapından daha büyük ise yemek borusunda takılı kalır . Hastada yutkunma güçlüğü boğaz ağrısı, nefes darlığı gibi şiddetleri değişebilen belirtiler ortaya çıkabilir.

Yemek borusu yabancı cisimleri de mutlaka hastaneye başvurmayı gerektirir . Bu cisimler cinslerine , büyüklüklerine ve takıldıklara yere bağlı olarak basit yada ameliyathaneyi gerektiren önlemlerle çıkartılırlar.


erhun.serbetci@mynet.com